Thu hoạch hạt giống là một bước quan trọng trong việc bảo tồn nguồn gen và gieo trồng cây mới. Để đảm bảo chất lượng hạt giống, cần thực hiện đúng quy trình thu hoạch, kiểm tra, làm sạch và phơi khô hạt giống.
Mục lục
Thu hoạch hạt giống
- Hãy thu hoạch hạt giống trước 10 giờ sáng và sau khi sương đã bay khỏi quả và thân.
- Hãy thu hoạch từ những phần của cây được tránh nắng và khỏe mạnh, không bệnh tật, không bị sâu bọ phá hoại, không dính trứng sâu.
- Hãy thu hoạch tất cả quả và rau khi chúng đã phát triển đầy đủ. Đối với ớt, hãy thu hoạch giống khi lớp thịt bên ngoài đã mềm.
- Đối với rau thơm, khi thấy hạt đã già thì nhổ cả cây lên rồi treo ngược cả cây lên chỗ khô và râm mát. Nhớ phủ bằng túi giấy để hạt không bị vương vãi mất và giữ cho thân cây khô.
- Thu hoạch hạt còn trong vỏ của đậu và cải bắp khi lớp vỏ quả bên ngoài đã khá khô và hạt mẩy.
- Với những loại rau củ, khi quả trên cây đã chín kỹ về hạt đã già thì mới thu hoạch củ và thân.
Xử lý, làm sạch, kiểm tra
Xử lý hạt và khống chế bệnh
- Đối với những hạt khô tương đối to như hạt đỗ và hạt bí đỏ, hãy đặt chúng vào nước nóng ở 50°C trong 25 phút rồi làm khô chúng.
- Đối với những hạt ướt như hạt cà chua, dưa chuột, dưa đỏ thì để chúng lên men bằng cách để chúng trong một chậu dựng chút nước ở nhiệt độ phòng (nhiệt độ thường) trong hai ngày rồi rửa nhẹ nhàng và kỹ cho đến khi bột quả đi hết rồi để hạt lên giấy không dính và phơi khô.
Phương thức làm sạch, kiểm tra
Đối với hạt trong vỏ khô
Ví dụ rau thơm, cải củ, rau diếp, cải bắp, cà rốt
- Nhổ cả cây như thu hoạch hạt giống cả cây
- Treo lên trong bóng râm trong một hoặc hai tuần trong mùa khô, ba đến bốn tuần trong mùa mưa cho đến khi hạt và thân tương đối khô
- Lấy hạt và làm sạch
- Phơi khô dưới ánh mặt trời từ 7 đến 9 giờ sáng rồi đem cất vào phơi trong bóng râm
- Ngày nào cũng làm thế cho đến khi hạt khô.
Đối với quả ít nước (khô) và rau quả
Ví dụ như mướp đắng, mướp, bí đỏ, đậu, ớt, cà, v.v…
- Lấy hạt ra khỏi quả và làm sạch hạt.
- Cho hạt vào một cốc dây nước cho hạt láng xuống
- Chọn những hạt nặng lắng ở đáy cốc và làm khô.
Đối với quả mọng nước
Ví dụ như họ dưa chuột và cà chua
- Cắt quả, lấy hạt ra và để trong một cốc nước và để trong một ngày đối với mùa khô và hai ngày đối với mùa mưa.
- Rồi khuấy tất cả bột trong cốc, để lắng
- Bỏ những hạt nổi và giữ lại những hạt chìm dưới đáy cốc.
- Rửa bằng nước sạch và làm khô
Lưu ý
- Hạt giống phải được làm sạch kỹ càng trước khi đem cất vào kho và giữ trong một thời gian dài.
- Hạt sống thì nặng hơn – các hạt chết hoặc các hạt bị sâu bọ ăn bến trong thì nhẹ và nổi trong nước. Để kiểm tra các hạt, đem thả hạt vào cốc nước các hạt sống chìm xuống đáy và những hạt chết nổi trên mặt nước. Nếu lượng nổi nhiều hơn lượng chìm thì phải chọn luống khác để lấy giống nếu có thể, và phải tiếp tục thử.
Các phương pháp làm khô hạt
- Trải đều hạt trên giấy báo và đặt vào nơi khuất gió
- Trên bậu cửa sổ không bị mặt trời rọi là một chỗ tốt
- Hoặc trên những tấm lưới, chẳng hạn lưới chắn ruồi và thỉnh thoảng trở đều
- Đặt hạt vào những túi giấy và treo ở chỗ thoáng gió
- Lúc trời ẩm thì treo ở gác bếp nhưng không được để nóng quá 45°c.
Lưu ý:
- Cách phơi khô hạt được làm khô đúng độ khi bạn lấy ngón tay cái nhân hạt mà hạt không bị vết hoặc khi bạn cắn hạt không hằn vết răng.
- Hạt phải rất khô trước khi đem cất vào kho nếu không chúng sẽ bị hỏng do mốc, sâu bọ ăn hoặc bị bệnh do vi rút hoặc vi khuẩn. Vì vậy việc làm khô hạt là rất quan trọng nhưng không được làm cho hạt quá khô nếu không hạt sẽ chết.
- Khi hạt đã khô thì đem sàng để loại các hạt vỡ
- Cất những hạt mẩy và sạch nhất vào túi giấy, viết thông tin lên mặt túi giấy và vào sổ ngay lập tức.
