Trong quá trình bảo quản nông sản lâu thường hay xảy ra các sự cố, rất dễ gây hư hỏng. Độ ẩm và nhiệt độ tăng cao đó chính là các yếu tố quan trọng và điều kiện thích hợp cho vi sinh vật phát triển. Đồng thời nấm và sâu bọ cùng với hạt xâm nhập vào kho, lan truyền và sinh sôi nảy nở hoặc công tác vệ sinh kho tàng trước khi nhập nông sản làm chưa tốt. Biện pháp phòng trừ như sau.
Kiểm tra vệ sinh
Kiểm tra vệ sinh nhằm phát hiện nhiễm dịch hại, định vị nơi nhiễm dịch hại, có biện pháp phòng trừ thích hợp. Công việc kiểm tra bao gồm:
- Kiểm tra khu vực quanh kho xem có loại thực vật nào chứa chấp dịch hại, có vết đào bới của loài gặm nhấm không?
- Kiểm tra bên ngoài và bên trong kho xem có vết rạn nứt không?
Xử lý sâu mọt, vi sinh vật
Dùng thuốc hóa học với liều lượng thích hợp để tiêu diệt. Nên dùng phương pháp xông hơi để tránh dư lượng chất độc.
Sấy hạt ở nhiệt độ cao 65-70 độ C (hạt lương thực) sau đó làm nguội. Ở nhiệt độ này hầu hết các sâu mọt hoặc vi sinh vật có hại trong hạt đều bị tiêu diệt.
Việc sấy có thể chuyển hạt ra khỏi kho và đưa vào thiết bị sấy hoặc sấy trực tiếp bằng cách thổi gió nóng vào khối hạt, làm nguội bằng thổi gió lạnh. Thời gian kết thúc sấy xác định bằng cách kiểm tra khối hạt khi không còn vi sinh vật, sâu mọt.
Xử lý hạt bị ẩm, bị bốc nóng
Khi hạt bị ẩm và bốc nóng, phương pháp thông gió cưỡng bức bằng quạt gió cao áp sẽ giúp hạ nhiệt độ và độ ẩm một cách hiệu quả, ổn định. Sau đây là các bước và nguyên lý thực hiện:
Hạ nhiệt độ khối hạt bằng thông gió cưỡng bức:
- Khi khối hạt đạt nhiệt độ 40-50°C do bị ẩm và bốc nóng, thông gió cưỡng bức giúp giảm nhiệt độ xuống mức an toàn, ngăn tình trạng nóng trở lại.
- Thông gió cũng giúp nhiệt độ trong khối hạt đồng đều hơn, hạn chế đọng sương và nấm mốc trên bề mặt.
Kiểm soát độ ẩm thủy phần của hạt:
- Nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy khi khối hạt có nhiệt độ > 40°C và độ ẩm 13,5-14%, thông gió có thể hạ xuống 32-35°C và làm khô đến độ ẩm 12,5%.
- Để duy trì chất lượng, cần đảm bảo thủy phần của hạt nhỏ hơn 12-12,5% trong suốt quá trình bảo quản, đặc biệt trong điều kiện thời tiết ẩm như tháng 3, 4, 7, và 8.
Thông gió làm khô hạt:
Sử dụng không khí có độ ẩm thấp để làm khô hạt bằng cách thông gió cưỡng bức, từ đó giữ độ ẩm thủy phần ổn định mà không cần di chuyển toàn bộ hạt ra ngoài để xử lý.
Làm khô bằng thông gió nóng khi độ ẩm cao:
Khi hạt có độ ẩm cao, cần sấy hoặc phơi. Thông gió cưỡng bức bằng không khí nóng sẽ hiệu quả khi nhiệt độ không khí trước khi thổi vào hạt là 35-45°C, giúp làm khô nhanh chóng và tiết kiệm chi phí.
Nguyên lý làm khô bằng thông gió:
- Khi không khí có nhiệt độ và độ ẩm thấp tiếp xúc với hạt, hạt sẽ nhả ẩm, đạt đến độ ẩm cân bằng theo nhiệt độ và độ ẩm của không khí.
- Độ ẩm tuyệt đối của không khí không thay đổi khi đi qua hạt, nhưng nhiệt độ của nó tăng lên làm giảm độ ẩm tương đối, giúp hạt khô nhanh hơn.
Cân bằng nhiệt độ và độ ẩm của không khí và hạt:
Khi thổi khí lạnh qua hạt nóng, cần tránh làm nóng lên đột ngột; thay vào đó, nên giữ nhiệt độ và độ ẩm của không khí ở mức cân bằng với thủy phần mong muốn của hạt.
