Quy trình xử lý khoai tây giống
Xử lý trước khi thu hoạch
Chọn giống: Lựa chọn khoai tây giống từ ruộng khoai tốt, cây xanh mập, không bị sâu bệnh.
Phun hỗn hợp hóa chất:
- Phun dung dịch MH 0,5% (Hydrazit axit malic) và Vi Ben C 0,5% lên ruộng khoai.
- Thời điểm phun: 15–20 ngày trước khi thu hoạch.
Thu hoạch
Thời điểm thu hoạch:
- Thu hoạch khoai giống sớm hơn khoai thương phẩm khoảng 5–7 ngày.
- Khi thấy lá vàng và cây rạc dần là thời điểm thu hoạch tốt nhất.
Lưu ý:
- Không để thấm nước trong quá trình thu hoạch.
- Tránh làm chầy xước củ khoai để ngăn vi sinh vật xâm nhập gây thối.
- Không sử dụng bao tải để chứa khoai vì dễ hấp hơi, dẫn đến thối.
Xử lý trước khi bảo quản
Chống nấm:
- Chuẩn bị dung dịch CBZ 0,2%:
- Trộn hóa chất chống nấm với đất sét, rắc đều lên đống khoai.
- Hoặc phun dung dịch trực tiếp cho ướt đống khoai.
- Ngâm khoai trong dung dịch CBZ 0,2% khoảng 5 phút nếu cần.
Chống nảy mầm:
- Sử dụng MH (Hydrazit axit malic) hoặc M1 (este metilic của anpha-naptylaxetic).
- Thời điểm xử lý:
- Sau khi đã xử lý chống nấm và hong khô.
- Hoặc sau khi bảo quản khoai được 3–4 tháng.
- Cách thực hiện: Phun thuốc hoặc trộn hóa chất với đất rồi rắc lên khoai.
Phơi khô: Đảm bảo khoai được phơi khô triệt để trước khi đưa vào bảo quản.
Cách bảo quản củ khoai tây giống
Dùng cát khô
Bảo quản bằng cát để làm giảm sự bay hơi của khoai, tránh lay nhiễm do thối hỏng, tạo môi trường có nồng độ CO2 cao xung quanh nhằm làm giảm cường độ hô hấp.
Cát để ủ khoai tây phải được sàng sảy loại bỏ tạp chất, phơi khô ráo dưới ánh nắng mặt trời. Phơi từ 2 đến 3 lần nắng để khử bớt vi sinh vật gây hại có trong cát.
Khoai tây sau đó được đem ủ vào cát đã phơi khô. Lót một tấm nilong ở dưới để tránh bị ướt gây thối hỏng. Ủ cát sao cho vưà đủ che hết các củ khoai. Có thể ủ trong góc nhà, kho, tránh ẩm ướt và ánh nắng trực tiếp.
Để trong kho lạnh
Kho lạnh bảo quản củ giống là biện pháp bảo tiên tiến hiện nay. Bảo quản khoai giống bằng kho lạnh giảm tổn thất khoai, củ giống trẻ, cây phát triển khỏe, giảm sự thoái hóa giống, khi trồng cho nhiều củ to, năng suất cao, cho hiệu quả kinh tế cao. Mô hình kho lạnh bảo quản khoai giống cần được phổ biến, nhân rộng hơn nữa.
Bước 1: Sau khi thu hoạch tiến hành phân loại, đóng khoai vào bao tải loại mắt thưa, mỗi bao khoảng 20kg và xếp vào kho. Xếp thành từng khối, cách nhau khoảng 20 – 30 cm để không khí lưu thông trong kho. Thời gian từ khi thu hoạch đến khi xếp khoai vào kho khoảng 7 ngày, không nên để khoai quá lâu.
Bước 2: Vận hành máy
- Giai đoạn 1: Hạ nhiệt độ xuống dần dần, mỗi ngày hạ 1,50C. Ban đầu nhiệt độ trong kho bằng nhiệt độ ngoài trời (ví dụ 270C) hạ nhiệt độ xuống 180C, thời gian khoảng 6 ngày. Giai đoạn này làm cho khoai quen dần với nhiệt độ thấp và làm ráo vỏ khoai.
- Giai đoạn 2: Làm lành vết xước. Duy trì nhiệt độ trong kho nhiệt độ 180C trong thời gian 14 ngày. Giai đoạn này làm cho khoai lành các vết xước và chắc vỏ củ.
- Giai đoạn 3: Làm lạnh. Hạ nhiệt độ xuống dần dần, mỗi ngày xuống 1độ C, từ 180C xuống 30C – 40C, thời gian làm là 14 ngày.
- Giai đoạn 4: Bảo quản, duy trì và bảo quản nhiệt độ trong kho 30C – 40C suốt thời gian bảo quản (khoảng từ 150-200 ngày). Ở nhiệt độ này khoai ngủ, nghỉ không mọc mầm.
- Giai đoạn 5: Phục hồi, trước thời vụ trồng khoảng 25 ngày thì tiến hành nâng cao dần nhiệt độ trong kho, mỗi ngày tăng 20C, từ 40C nâng lên 180C. Ở nhiệt độ 180C duy trì trong 2 ngày, sau đó tiếp tục nâng nhiệt độ, mỗi ngày 20C, từ 180C lên bằng nhiệt độ ngoài trời.
- Giai đoạn phục hồi khoảng 12 ngày, thời gian này làm cho khoai quen dần với nhiệt độ cao và chuẩn bị mọc mầm. Ðộ ẩm trong kho đạt 90 – 95%.
Bảo quản trên giàn
Hiện nay trong thực tế, khoai tây giông thường được bảo quản trên giàn ở những kho thoáng mát với ánh sáng tán xạ.
Trước hết khoai tây dùng làm giống được chọn ở những ruộng có năng suất cao, không bị sâu bệnh và có độ chín sinh lý vừa đủ (không thu hoạch non quá hoặc già quá), loại bỏ những củ bị bệnh, xây sát cơ giới, chọn những củ đồng đều có đường kính củ từ 3 – 5 em, hoặc những củ có trọng lượng từ 30 – 50g.
Cú khoai được xếp lên giàn thành từng lớp 15 – 20 cm. Giàn bảo quản được làm bằng tre, nứa hoặc lưới mắt cáo, gồm nhiều tầng, cách nhau từ 40 – 50 cm, tầng cuối cung cách mặt đất 50 cm. Giàn được đặt ở nơi cao ráo và thoáng mat. Nếu để giàn trong nhà phải đảm bảo có ánh sáng tán xạ, có thể mở và đóng cửa khi cần thiết để diều hòa ôn, ẩm dộ trong nhà bảo quản.
Một số lưu ý
Kiểm tra và chuẩn bị kho lạnh trước khi lưu trữ:
- Đảm bảo kho lạnh đạt điều kiện vệ sinh tốt: loại bỏ bụi bẩn, rác thải còn sót lại.
- Vệ sinh kỹ các máy móc và thiết bị, tránh bụi bẩn làm ảnh hưởng đến chất lượng bảo quản.
- Thực hiện bảo dưỡng định kỳ: kiểm tra và sửa chữa hệ thống dây chuyền lưu kho, ống dẫn khí, và các thiết bị cần thiết.
Khử trùng kho lạnh:
- Dùng các chất khử trùng theo chỉ định để làm sạch thiết bị và dây chuyền lưu kho.
- Khử trùng giúp ngăn ngừa nấm mốc, vi khuẩn có hại lây lan vào khoai giống.
Kiểm tra hệ thống kỹ thuật:
- Đảm bảo các biện pháp giảm âm và giảm rung được thực hiện để bảo quản khoai tây hiệu quả.
- Kiểm tra các thiết bị điều khiển, hệ thống lạnh, và máy hút ẩm để tránh hỏng hóc trong quá trình vận hành.
- Tra dầu mỡ cho các khớp nối và kiểm tra các dây dẫn.
Chuẩn bị nhiệt độ kho lạnh:
- Vận hành hệ thống lạnh để duy trì nhiệt độ kho lạnh ổn định ở mức 13–16°C trước khi đưa khoai giống vào lưu trữ.
- Nhiệt độ phải được thiết lập và duy trì trong vài ngày để ổn định điều kiện lưu kho.
Kiểm tra định kỳ trong quá trình bảo quản:
- Sau 2 tháng, kiểm tra khoai giống để phát hiện và loại bỏ những củ bị thối, tránh lây lan cho các củ khác.
- Kiểm tra và thay thế những chỗ cát bị ướt để giữ môi trường kho luôn khô ráo và sạch sẽ.
