Ngô là một loại cây trồng quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong đời sống và sản xuất nông nghiệp. Việc bảo quản hạt giống ngô đúng cách để giữ được chất lượng và tỷ lệ nảy mầm cao là vô cùng cần thiết. Dưới đây là một số phương pháp hiệu quả mà bạn có thể tham khảo.
Cách bảo quản hạt giống ngô
Làm sạch và phơi khô
Quy Trình Làm Sạch
- Loại bỏ tạp chất: Sau khi thu hoạch, cần loại bỏ các lá, cành, bụi bẩn và các hạt lép, hỏng khỏi hạt giống ngô để đảm bảo chất lượng hạt.
- Phân loại hạt: Chọn lọc hạt giống khỏe, không bị sâu mọt, không bị nứt hoặc hư hại.
Quy Trình Phơi Khô
- Phơi ánh nắng nhẹ: Phơi hạt dưới ánh nắng nhẹ, tránh nắng gắt, để giảm nguy cơ làm nứt vỏ hạt và ảnh hưởng đến tỷ lệ nảy mầm.
- Sử dụng máy sấy: Nếu không thể phơi nắng, có thể sử dụng máy sấy ở nhiệt độ thấp để làm khô hạt từ từ mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng.
- Thông gió tốt: Phơi hạt giống trên giàn hoặc mẹt, đảm bảo thông gió tốt để hơi nước thoát đều.
Lưu ý
- Tránh nắng gay gắt: Ánh nắng mạnh có thể làm nứt hạt hoặc gây hư hại lớp vỏ, làm giảm khả năng bảo quản và nảy mầm của hạt giống.
- Không phơi trên nền đất: Đảm bảo hạt được phơi trên bề mặt sạch, tránh nhiễm bẩn hoặc ẩm từ đất.
Bảo quản trong kho thường
Quy trình
1. Không bảo quản hạt giống ngô kín:
Hạt giống ngô không nên bảo quản trong môi trường kín, vì cần có không khí lưu thông để duy trì độ khô ráo và chống ẩm. Việc bảo quản trong kho cần đảm bảo thoáng mát, khô ráo và không bị nấm mốc hay sâu mọt xâm nhập. Điều này giúp duy trì độ nảy mầm cao cho hạt giống.
2. Trộn lẫn lá xoan khô với hạt giống:
Nếu bảo quản hạt giống ở trạng thái hạt rời, có thể trộn lẫn với lá xoan đã phơi khô để chống sâu mọt, giúp bảo vệ hạt giống trong suốt quá trình bảo quản.
3. Khử trùng kho và dụng cụ:
Trước khi đưa hạt giống vào kho, khử trùng kho và dụng cụ trong kho trong 7 đến 10 ngày theo tiêu chuẩn QCVN 01-19:2010/BNNPTNT. Việc này giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn, nấm mốc, và các tác nhân gây hại khác.
4. Xếp hạt giống trong kho:
Hạt giống cần được xếp theo từng lô giống trong kho, đảm bảo các bao hạt giống:
- Được xếp trên kệ.
- Cách tường tối thiểu 0,5 m, cách mặt trần tối thiểu 1 m.
- Lối đi giữa các lô giống tối thiểu 0,7 m để dễ dàng kiểm tra chất lượng và xử lý sự cố.
- Cách xếp này đảm bảo thuận tiện cho việc kiểm tra chất lượng và xử lý các tình huống phát sinh.
Lưu ý
Đảo kho định kỳ:
- Đối với hạt giống bảo quản trên 6 tháng, cần thực hiện đảo kho để tránh hiện tượng khí ẩm tích tụ gây hư hại.
- Cứ 6 tháng phải đảo kho một lần, bốc 30% hạt giống ra ngoài, quét dọn sạch kho, rồi chuyển từ kệ bên cạnh sang.
- Lúc đảo kho, phải đảo đều các bao hạt giống, đảm bảo giống để trên khi đảo phải xếp xuống phía dưới, giống dưới khi đảo phải xếp lên trên.
Bao đựng hạt giống phải không thấm nước:
Hạt giống phải được đựng trong bao không thấm nước, giúp bảo vệ hạt khỏi ẩm ướt và bảo quản lâu dài.
Bảo quản trong kho lạnh
Quy trình
1. Xếp thành từng lô giống:
Các bao hạt giống phải được xếp thành từng lô giống riêng biệt, mỗi lô được đánh dấu rõ ràng. Cách xếp này giúp dễ dàng nhận diện và kiểm tra từng loại hạt giống khi cần thiết.
2. Đặt trên kệ:
Các bao hạt giống được đặt trên kệ thay vì để trực tiếp trên nền đất. Điều này giúp bảo vệ hạt giống khỏi độ ẩm của mặt đất và tạo điều kiện thuận lợi cho việc kiểm tra và di chuyển hạt giống trong kho.
3. Thông thoáng khi xếp:
Trong quá trình xếp các bao hạt giống, cần tạo các giếng và rãnh thông thoáng để không khí có thể lưu thông đều đặn giữa các bao hạt giống, giúp duy trì độ khô và giảm nguy cơ tích tụ hơi ẩm.
4. Thuận tiện kiểm tra và xử lý sự cố:
Việc xếp kho sao cho dễ dàng di chuyển và lấy mẫu kiểm tra chất lượng rất quan trọng. Lối đi giữa các lô giống nên được đảm bảo rộng rãi (tối thiểu 0,7 m) để thuận tiện cho việc kiểm tra chất lượng và xử lý các sự cố nếu có.
Điều kiện nhiệt độ và độ ẩm
Nhiệt độ:
Kho bảo quản hạt giống ngô phải duy trì nhiệt độ tối đa 22°C, giúp ngăn ngừa các biến đổi sinh học và đảm bảo chất lượng hạt giống trong suốt thời gian bảo quản.
Độ ẩm:
Độ ẩm trong kho phải dưới 65%, vì độ ẩm cao có thể gây ra sự phát triển của nấm mốc và ảnh hưởng đến chất lượng hạt giống, làm giảm tỷ lệ nảy mầm khi sử dụng sau này.
Cách bảo quản ngô để tiêu thụ
Bảo quản cả bắp
Cách thức
Bảo quản ngô trong bao bì kín
Sau khi ngô bắp được làm khô, ngô được bảo quản kín trong 2 lớp bao: lớp trong là bao nhựa để chống ẩm và lớp ngoài là bao đay hoặc bao tơ dứa để bảo vệ cơ học và tránh bị chuột cắn phá.
Địa điểm bảo quản
Ngô cần được xếp ở nơi khô ráo, thoáng đãng để tránh ẩm mốc và bảo vệ chất lượng ngô. Cần kê sàn giá đỡ cách mặt đất ít nhất 100 cm và cách bờ tường hoặc vách ít nhất 30 cm để bảo đảm không khí lưu thông tốt xung quanh bao hạt giống.
Phòng ngừa chuột và tạp chất
Nếu kho có khả năng phòng chống chuột, có thể bảo quản ngô trên sàn có lót lớp trấu khô sạch dày trên 20 cm và phủ thêm phên, cót để bảo vệ ngô khỏi sự tấn công của chuột và ngăn ngừa sự xâm nhập của các tạp chất.
Lưu ý
Kiểm tra thường xuyên
Cần kiểm tra định kỳ để phát hiện kịp thời các sự cố như ngô bị mốc, sâu mọt, hoặc có dấu hiệu hư hỏng. Trong quá trình kiểm tra, cần tẽ thử ngô và xem xét tình trạng phôi ngô để phát hiện các vấn đề sớm.
Xử lý khi phát hiện sự cố
Khi phát hiện phôi ngô biến màu, biến dạng, hoặc có sự xuất hiện của sâu mọt, mốc nóng trong khối ngô, cần tiến hành tẽ ngô, làm khô, làm sạch và phân loại trước khi bảo quản lại. Đồng thời, cần xử lý sâu mọt để tránh lây lan và ảnh hưởng đến các hạt ngô khác.
Bảo quản hạt để rời
Cách thức
Bảo quản hạt trong kho kín:
Theo kinh nghiệm của ngành lương thực, bảo quản hạt kín là phương pháp tốt nhất. Trong kho, có thể tạo ra bức tường trấu dày 20 cm bao phủ toàn bộ khối hạt để bảo vệ hạt khỏi ẩm mốc và sâu mọt.
Quy trình bảo quản:
- Trước khi đổ hạt, lót một lớp trấu dày 20 cm ở đáy kho.
- Tiếp theo, trải một lớp vôi dày 3-5 cm lên lớp trấu.
- Lót thêm một lớp cót trên lớp vôi.
- Đổ hạt lên lớp cót, san phẳng mặt hạt.
- Sau khi đổ đầy hạt, phủ lớp cót lên mặt khối hạt và lót thêm lớp vôi rồi lại đổ lớp trấu dày lên trên, úp kín bề mặt khối hạt.
Bảo quản trong điều kiện gia đình:
- Với số lượng ít hạt, có thể dùng cót quây thành vựa và làm 2 lớp. Mỗi lớp cách nhau khoảng 20 cm, ở giữa trải trấu khô, sạch và có độ to cánh.
- Đáy vựa cũng phải trải lớp trấu dày 20 cm, sau đó dùng cót hoặc bao tải sạch để đổ đầy hạt vào và bảo quản.
Bảo quản bằng bao tải:
- Bảo quản trong bao tải thuận tiện cho việc vận chuyển và không tốn nhiều nguyên vật liệu chứa đựng.
- Cách xếp bao tải:
- Bao tải cần được xếp theo khối hẹp, chạy dài với chiều rộng khoảng 3-4 bao, chiều cao không quá 10 bao.
- Giữa các khối bao cần để lối đi rộng để dễ dàng kiểm tra chất lượng và xử lý khi có sự cố.
Lưu ý
- Phơi khô và loại bỏ tạp chất: Trước khi đưa hạt vào kho, phải phơi hạt thật khô và loại bỏ tất cả tạp chất như lá, cành, bụi bẩn, và hạt bị sâu, mọt.
- Vệ sinh kho và trấu lót:
- Kho phải được vệ sinh sạch sẽ, và phun thuốc sát trùng trước khi đưa hạt vào bảo quản.
- Trấu lót kho phải khô và được chọn loại trấu to bản, trộn với thuốc diệt sâu mọt để phòng ngừa các tác nhân gây hại.
- Xử lý khi phát sinh sâu hại: Khi phát hiện sâu mọt trong kho, phải xử lý ngay lập tức bằng cách phơi nắng hoặc hun thuốc hóa học để ngừng sự phát triển của sâu hại và bảo vệ hạt.
Ngô tươi dùng cho chăn nuôi
Khi thu hoạch ngô trong điều kiện thời tiết mưa ẩm kéo dài, không có điều kiện phơi nắng kịp thời, có thể sử dụng phương pháp bảo quản kín để giữ ngô tươi cho chăn nuôi.
Cách thức
1. Tẽ và chuẩn bị ngô hạt tươi:
- Sau khi thu hoạch và tẽ, ngô hạt tươi sẽ được chứa trong các túi kín. Các túi này không có lỗ thủng, không có bất kỳ rách nào dù nhỏ. Miệng túi phải được buộc thật kín để ngăn ngừa không khí và hơi ẩm xâm nhập vào bên trong.
- Chọn túi dày để bảo quản ngô tốt hơn. Nếu sử dụng túi mỏng, có thể lồng 2-3 túi vào nhau để tăng độ bền và đảm bảo kín hoàn toàn.
2. Tác dụng của bảo quản trong túi kín:
- Trong túi kín, ngô hạt tươi sẽ có cường độ hô hấp cao, tạo ra khí CO2, điều này có tác dụng ức chế sự phát triển của men mốc gây thối và sâu mọt.
- Việc bảo quản trong túi kín sẽ giúp ngô tươi duy trì chất lượng trong một khoảng thời gian nhất định mà không bị thối hỏng.
3. Thời gian bảo quản:
Ngô hạt tươi có thể được bảo quản kín trong khoảng 20 ngày mà không gặp vấn đề về thối hỏng. Trong thời gian này, ngô có thể có mùi lên men nhẹ nhưng không làm giảm giá trị dinh dưỡng hay ảnh hưởng đến sức ăn của gia súc.
4. Phân chia lượng ngô:
Nếu cần, ngô có thể được phân chia thành các túi nhỏ, phù hợp với nhu cầu sử dụng làm thức ăn chăn nuôi hàng ngày. Điều này giúp tránh việc phải mở túi bảo quản lớn, giữ ngô tươi lâu hơn.
5. Chuyển sang bảo quản lâu dài:
Khi có điều kiện thuận lợi (nắng ráo và nhiệt độ thích hợp), tiến hành làm khô ngô để chuyển sang bảo quản lâu dài, giúp ngô không bị hư hỏng và sử dụng trong nhiều tháng sau.
Lưu ý
- Kiểm tra tình trạng túi: Đảm bảo túi không bị thủng hay rách. Nếu phát hiện lỗi, cần phải thay túi hoặc xử lý kịp thời để tránh ngô bị hư hỏng.
- Phân chia hợp lý: Chia nhỏ số lượng ngô cần sử dụng hàng ngày thành các túi nhỏ để tránh phải mở túi lớn liên tục, bảo vệ chất lượng ngô lâu dài.
