Trang thiết bị cho các phương tiện vận chuyển lạnh

Vận chuyển có lạnh là một trong những khâu quan trọng của công nghệ lạnh thực phẩm thủy sản. Phương thức vận chuyển có lạnh bao gồm vận chuyển đường sắt, đường bộ, đường thủy và đường hàng không với các loại trang thiết bị lạnh thích hợp khác nhau:

Vận chuyển có lạnh trên đường sắt

Phương tiện vận chuyển có lạnh trên đường sắt là phương tiện quan trọng nhất để vận chuyển một khối lượng lớn sản phẩm lạnh trên quãng đường dài.

Trang bị lạnh trên tàu

• Đoàn tàu lạnh thường gồm 23 toa và một đầu máy.
• Trong đó, có 20 toa lạnh được bố trí ở hai đầu tàu.
• Một toa được trang bị máy lạnh, một toa có máy phát điện diesel, và một toa dành cho công nhân.

Hệ thống làm lạnh

Hệ thống máy lạnh trên đoàn tàu thường là làm lạnh gián tiếp qua nước muối. Đối với toa lạnh riêng lẻ, có thể dùng loại máy lạnh freon riêng biệt, tương tự như container có máy lạnh.

Bố trí bốc dỡ hàng hóa

Đoàn tàu lạnh thường rất dài, khó bố trí sân bãi bốc dỡ. Để khắc phục, người ta trang bị xen kẽ 3-5 toa lạnh, với các toa này dùng nước đá ở hai đầu hoặc trên trần, hoặc sử dụng máy lạnh riêng cho từng toa.

Vận chuyển có lạnh trên đường bộ

Phổ biến nhất ở vận chuyển có lạnh trên đường bộ là ô tô có thùng chứa cách nhiệt, ôtô phát lạnh và ôtô có máy lạnh. Ôtô có thùng chứa cách nhiệt dùng để chở thực phẩm có ướp nước đá với cung độ vận chuyển gần (200km trở lại).

Ôtô phát lạnh cũng gồm có thùng chứa cách nhiệt và được trang bị bộ phận lạnh theo nhiều phương án khác nhau:

• Phát lạnh bằng hỗn hợp nước đá muối.
• Phát lạnh bằng thăng hoa đá khô (tuyết CO₂).
• Phát lạnh bằng CO₂ lỏng, nitơ lỏng hoặc các khí hóa lỏng khác.
• Phát lạnh bằng các etectic đông lạnh – Chilfsat.

Ôtô có máy lạnh cũng gồm có thùng chứa cách nhiệt có lắp máy lạnh theo nhiều kiểu khác nhau:

• Máy lạnh kiểu giãn nở các khí hóa lỏng như propan, butan… vừa cung cấp nhiên liệu cho động cơ ôtô, mà vừa phát lạnh cho thùng chứa cách nhiệt.
• Máy lạnh hấp thụ.
• Máy nén lạnh tổ hợp Thermoking, Carrier, Mycom,…

Ở các nước nhiệt đới, ngoài phương tiện vận chuyển lạnh hiện đại, còn có sự sử dụng các phương tiện truyền thống như xe ngựa, voi thồ, và lạc đà thồ. Các phương tiện này cũng được trang bị hệ thống làm lạnh để bảo quản sản phẩm.

Hệ thống làm lạnh: Các phương tiện này thường sử dụng máy lạnh hấp phụ chạy bằng năng lượng mặt trời.

Cách hoạt động: Các panel thu năng lượng mặt trời được lắp đặt trên mái che của xe ngựa, voi, hoặc lạc đà, vừa làm nhiệm vụ thu năng lượng vừa che nắng cho các phương tiện này.

Vận chuyển có lạnh bằng đường thủy

Vận chuyển với cung đường ngắn:

• Thường sử dụng tàu lạnh, xà lan lạnh, canô lạnh, và cả ghe lớn bằng gỗ.
• Các phương tiện này đều được trang bị máy lạnh để phục vụ cho hầm trữ lạnh và hầm trữ đông.
• Phù hợp cho vận chuyển trên quãng đường ngắn.

Tàu viễn dương:

• Tàu viễn dương có trọng tải từ 3.000 đến 50.000 tấn trở lên.
• Các hầm lạnh, đặc biệt là hầm lạnh đông, thường chiếm tới 50% tải trọng của tàu.
• Trang bị hệ thống máy lạnh lớn và hiện đại để đáp ứng yêu cầu bảo quản hàng hóa trong suốt hành trình dài.

Vận chuyển bằng đường hàng không

Hiện nay các sản phẩm sinh học, các loại thực phẩm đặc sản dễ hư hỏng, thủy sản chế biến, thực phẩm tươi sống, hoa và cây kiểng được vận chuyển có lạnh bằng đường hàng không rất phổ biến.

Nhiều tàu hàng không lạnh chuyên dùng được trang bị máy lạnh điện tử (bán dẫn), máy lạnh kiểu dãn nở khi nén hoặc sinh lạnh bằng thăng hoa đá khô (tuyết CO₂), đang phục vụ cho vận chuyển lạnh hàng ngàn tấn/ngày của các hãng hàng không quốc tế.

*Nguồn tham khảo: Công nghệ lạnh thủy sản – Trần Đức Ba