Sản xuất nước đá: Lịch sử và ý nghĩa kinh tế

Lịch sử phát triển và ý nghĩa kinh tế của nước đá phản ánh sự tiến bộ trong công nghệ và nhu cầu của con người qua các thời kỳ. Dưới đây là một cái nhìn tổng quan về cả hai khía cạnh này:

Lịch sử sản xuất nước đá

Do ngành kỹ thuật lạnh phát triển mạnh mẽ nhất những thập kỷ cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 và lịch sử của công nghệ sản xuất nước đá cũng gắn liền với lịch sử phát triển của ngành kỹ thuật lạnh.

Nước đá trong tự nhiên có từ lâu đời, có từ khi trái đất mới hình thành và con người biết vận dụng nó để bảo quản thực phẩm, phục vụ một số lĩnh vực khác trong đời sống của con người.

• Năm 1834: nhà khoa học người Anh I. Perkin đã chế tạo thành công máy sản xuất nước đá cây, nhưng năng suất thấp.
• Năm 1899: nhà khoa học người Đức Geppert đã chế tạo thành công máy sản xuất nước đá, hệ thống lạnh có đầy đủ các thiết bị máy nén, thiết bị ngưng tụ, van tiết lưu, thiết bị bay hơi và một số các thiết bị phụ khác với năng suất tăng lên rất nhiều.
• Năm 1930: Tập đoàn nghiên cứu và phát triển kỹ thuật lạnh Carrier đã tìm ra hàng loạt môi chất lạnh như NH3 và các môi chất lạnh Freon.
• Năm 1934: Tập đoàn Carrier đã chế tạo rất thành công hệ thống lạnh sản xuất nước đá với năng suất rất cao và công nghệ sản xuất nước đá đã bắt đầu phát triển hoàn thiện từ đây.
• Cho đến nay: thiết bị công nghệ sản xuất nước đá rất đa dạng và phong phú như công nghệ sản xuất nước đá cây, công nghệ sản xuất nước đá vảy, công nghệ sản xuất nước đá tinh khiết và đã đạt tới mức hoàn thiện.

Ứng dụng

Trong đời sống

Một trong những ứng dụng phổ biến nhất của nước đá là trong ngành ẩm thực và giải khát. Trong những ngày hè oi bức, nước đá được sử dụng để làm mát đồ uống như nước ngọt, trà, cà phê hay sinh tố, mang lại cảm giác sảng khoái tức thì cho người dùng.

Không chỉ vậy, đá viên còn được dùng trong bảo quản thực phẩm, giúp giữ cho rau quả, thịt cá tươi ngon, ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn.

Ngoài ra, nước đá còn đóng vai trò trong việc điều trị chấn thương thể thao hoặc các vết thương do va đập. Việc chườm đá trực tiếp lên vết thương giúp giảm sưng tấy và làm dịu cơn đau nhanh chóng. Đây là một phương pháp sơ cứu phổ biến trong nhiều trường hợp như bong gân, căng cơ, và chấn thương khớp.

Đặc biệt, nước đá cũng được dùng trong các liệu pháp làm đẹp như thu nhỏ lỗ chân lông, làm mát da, giúp tăng cường tuần hoàn máu và mang lại làn da khỏe khoắn.

Trong sản xuất thực phẩm

Ngành chế biến thực phẩm là một lĩnh vực đặc biệt quan trọng, nơi nước đá giữ vai trò chủ chốt trong việc bảo quản và vận chuyển sản phẩm.

Đặc biệt là trong ngành thủy sản, đá viên giúp giữ cho cá, tôm, mực và các loại hải sản khác được tươi ngon trong suốt quá trình từ khi đánh bắt đến khi tiêu thụ. Nước đá giúp kiểm soát nhiệt độ bảo quản, ngăn chặn sự phân hủy và ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây hại.

Trong chế biến thực phẩm, nước đá còn được sử dụng trong quy trình làm mát nhanh. Khi sản xuất các sản phẩm như xúc xích, giò chả, hoặc kem, nước đá được thêm vào để nhanh chóng làm nguội hỗn hợp, giữ cho thành phẩm có kết cấu và chất lượng tốt nhất. Đá viên cũng được dùng để điều chỉnh nhiệt độ trong quá trình ủ bột làm bánh, giúp bột nở đều và đạt kết cấu mong muốn.

Trong xây dựng

Trong những dự án xây dựng lớn, đặc biệt là khi đổ bê tông trong thời tiết nắng nóng, nước đá được sử dụng để làm mát hỗn hợp bê tông, giúp kiểm soát quá trình đông kết.

Điều này rất quan trọng vì nhiệt độ cao có thể làm cho bê tông nứt hoặc giảm chất lượng. Nước đá giúp duy trì nhiệt độ lý tưởng cho quá trình đổ bê tông, đảm bảo tính bền vững và độ bền của công trình.

Trong y tế

Trong lĩnh vực y tế, nước đá đóng vai trò trong việc bảo quản thuốc, mẫu máu, mô tế bào và vắc-xin. Nhiều loại vắc-xin và dược phẩm yêu cầu bảo quản ở nhiệt độ cực thấp để duy trì hiệu lực, và nước đá trở thành một công cụ hữu ích trong việc này.

Ngoài ra, đá viên cũng được dùng để làm mát cơ thể trong các trường hợp sốt cao hoặc nhiệt độ cơ thể tăng đột ngột.

Nước đá còn hỗ trợ trong các ca phẫu thuật, đặc biệt là trong các phẫu thuật tim hoặc ghép nội tạng, khi các mô hoặc cơ quan cần phải được giữ lạnh để đảm bảo chất lượng và sự sống còn của các tế bào.

Trong công nghiệp và nông nghiệp

Trong công nghiệp, nước đá được dùng trong quy trình làm mát thiết bị máy móc để tránh hiện tượng quá nhiệt, đảm bảo máy móc hoạt động ổn định và hiệu quả.

Đặc biệt, trong các nhà máy sản xuất hóa chất, nước đá được sử dụng để duy trì nhiệt độ ổn định trong suốt quá trình phản ứng, tránh nguy cơ cháy nổ hoặc phản ứng không kiểm soát.

Trong nông nghiệp, nước đá giúp bảo quản các sản phẩm nông nghiệp sau thu hoạch, nhất là các loại rau củ quả cần vận chuyển đường dài. Việc sử dụng nước đá giúp duy trì độ tươi mới, chất lượng sản phẩm và giảm thiểu tổn thất trong quá trình vận chuyển.

Ý nghĩa của việc sản xuất nước đá với con người

Đóng góp vào nền kinh tế địa phương

Ngành sản xuất nước đá mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế địa phương, đặc biệt là ở các khu vực có nhu cầu sử dụng nước đá cao như các thành phố lớn, khu du lịch, hay những nơi có khí hậu nóng ẩm.

Các cơ sở sản xuất nước đá thường tạo ra công ăn việc làm cho người lao động địa phương, từ công nhân trực tiếp sản xuất cho đến những người tham gia vận chuyển, phân phối. Ngoài ra, ngành này còn giúp thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp phụ trợ như cung cấp máy móc thiết bị sản xuất, kho lạnh bảo quản đá viên, sửa chữa – bảo trì và các dịch vụ liên quan.

Việc phát triển các nhà máy sản xuất nước đá quy mô lớn cũng tạo ra nguồn thu đáng kể cho ngân sách nhà nước thông qua các loại thuế và phí. Đồng thời, các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh vực này có thể tăng trưởng nhờ vào nhu cầu ổn định và ngày càng gia tăng từ các ngành công nghiệp chế biến thực phẩm, khách sạn, nhà hàng và các dịch vụ tiêu dùng khác.

Đáp ứng nhu cầu bảo quản và vận chuyển thực phẩm

Nhu cầu bảo quản thực phẩm tươi sống, đặc biệt là trong lĩnh vực thủy sản, rau quả và thực phẩm đông lạnh, đã tạo ra một thị trường tiêu thụ nước đá lớn và ổn định.

Ngành sản xuất nước đá có ý nghĩa quan trọng đối với nền kinh tế khi nó hỗ trợ giảm thiểu lãng phí thực phẩm trong quá trình vận chuyển và lưu trữ. Điều này giúp tăng hiệu quả kinh tế, giảm thiệt hại cho các doanh nghiệp và nông dân, đồng thời duy trì nguồn cung thực phẩm ổn định cho người tiêu dùng.

Việc sử dụng nước đá trong bảo quản thực phẩm không chỉ giúp duy trì chất lượng sản phẩm mà còn giúp kéo dài thời gian lưu trữ, điều này rất quan trọng trong việc xuất khẩu các sản phẩm nông sản và thủy sản. Nhờ có nước đá, các doanh nghiệp xuất khẩu có thể duy trì sản phẩm ở tình trạng tốt nhất trong suốt quá trình vận chuyển quốc tế, từ đó tăng tính cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Tác động đến ngành du lịch và dịch vụ

Ngành du lịch và dịch vụ, đặc biệt là khách sạn, nhà hàng và quán cà phê, là một trong những lĩnh vực tiêu thụ nước đá nhiều nhất. Việc cung cấp nước đá ổn định và chất lượng cao giúp các cơ sở này phục vụ tốt hơn cho khách hàng, từ đó nâng cao trải nghiệm dịch vụ và thu hút thêm du khách.

Không chỉ vậy, các lễ hội, sự kiện thể thao và giải trí lớn cũng sử dụng nước đá để bảo quản đồ uống, thực phẩm và các vật dụng khác. Ngành sản xuất nước đá, do đó, gián tiếp đóng góp vào sự phát triển của các sự kiện văn hóa, giải trí, đồng thời tạo ra những giá trị kinh tế không nhỏ cho cộng đồng địa phương.

Sự phát triển bền vững và bảo vệ môi trường

Ngành sản xuất nước đá hiện đại đang dần chuyển hướng sang các giải pháp bền vững và thân thiện với môi trường. Nhiều doanh nghiệp đã đầu tư vào công nghệ sản xuất nước đá tiết kiệm năng lượng và giảm thiểu lượng nước sử dụng. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí sản xuất mà còn giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, góp phần xây dựng một nền kinh tế xanh và bền vững.

Ngoài ra, việc sử dụng nước đá trong bảo quản thực phẩm cũng giúp giảm sự phụ thuộc vào các phương pháp bảo quản không thân thiện với môi trường như sử dụng hóa chất. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các sản phẩm hữu cơ và an toàn, góp phần nâng cao giá trị xuất khẩu và thu nhập của các doanh nghiệp.

*Nguồn tham khảo: Công nghệ lạnh ứng dụng trong sản xuất nước đá khô và nước giải khát – Nguyễn Tấn Dũng